یک کارشناس اقتصادی با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری در خصوص جنگ اقتصادی دشمن در دهه ۹۰، غفلت راهبردی مدیران اقتصادی کشور در این دهه را دلیل اصلی عقب ماندگی اقتصاد ایران عنوان کرد.
به گزارش خوانش فردا، وقتی میان فعالان اقتصادی از دهۀ ۱۳۹۰ شمسی سخن به میان می‌آید، تصویر یک دهه «عقب‌ماندگی»، «تعطیل نسبی مسائل اقتصادی» و «انباشت چالش‌های اقتصادی» در ذهن‌هایشان نقش می‌بندد و زمانی که می‌خواهند در موردش صحبت کنند، هر یک از زاویه‌ای آسیب‌های این دهه را برمی‌شمرند؛ از وضعیت نامناسب شاخص‌های کلان اقتصاد تا رکود در کسب‌و‌کارهای خرد و کلان، از آسیب‌های تشدید تحریم‌ها تا انفعال دولت‌ها در برابر تحریم و بی‌توجهی به برنامه‌ها و سیاست‌های «خنثی‌کردن اثر تحریم‌ها».
تاجران زبده و پژوهشگران اقتصاد بین‌الملل نیز از «شرطی‌کردن اقتصاد» نسبت به مذاکره با غرب می‌گویند و بی‌توجهی به سیاست اصولی «ترجیح شرق به غرب»؛ آن هم درست در دهه‌ای که قدرت اقتصادی در حال انتقال از غرب به شرق بود. دهۀ ۱۳۹۰ چه بود و چه مختصاتی داشت؟ آن دوران تمام شده یا دهۀ جدید، دهۀ ۱۳۹۰ جدیدی است؟
در این راستا با حسن حسن خانی، مدرس دانشگاه و پژوهشگر اقتصادی گفت و گو کردیم که طی چند بخش منتشر می شود:
آقای دکتر، اگر به بررسی شاخص‌های کلان اقتصادی در دهه ۹۰ بپردازیم، مشاهده می‌کنیم که رشد نقدینگی و کاهش تولید به وضوح نشان‌دهنده وضعیت نابسامان اقتصاد ایران در این دوره است. حتی بانک جهانی نیز این دهه را به‌عنوان “دهه از دست رفته” برای اقتصاد ایران توصیف کرد. مقام معظم رهبری نیز در یکی از سخنرانی‌های خود از “دهه خسارت‌بار ۹۰” یاد کردند. از دیدگاه شما، علت‌ها و دلایل این وضعیت نامطلوب اقتصاد ایران در دهه ۹۰ چه بود؟
حسن خانی گفت: اگر بخواهیم ارزیابی واقعی و دقیقی از عملکرد اقتصادی کشورمان در دهه ۹۰، به‌ویژه عملکرد دولت در حوزه‌های اقتصادی داشته باشیم، باید ابتدا به چند واقعیت مهم توجه کنیم. یکی از این واقعیت‌ها آن است که اقتصاد ایران در یک فضای عادی و نرمال عمل نکرده است. اگر بخواهیم مقایسه‌ای داشته باشیم، می‌توانیم اقتصاد ایران را در دهه ۹۰ با اقتصاد کشوری مانند آرژانتین مقایسه کنیم. آرژانتین در این دهه با چالش‌هایی روبرو بود؛ اقتصادی که بر پایه کشاورزی استوار است و به‌عنوان یک کشور پهناور، تحریم‌های اقتصادی گسترده‌ای را نیز تجربه نمی‌کند. در سال ۲۰۱۸، آرژانتین به‌واسطه بحران‌های مالی وام‌های کوتاه‌مدت خارجی دریافت کرد، اما در سال ۲۰۲۰ به نکول رسید و رتبه اعتباری آن توسط موسسه “استاندارد اند پورز” کاهش یافت. این تحلیل نشان‌دهنده عملکرد نامناسب مدیران اقتصادی آرژانتین است.
وی ادامه داد: اما اقتصاد ایران از منظرهای مختلفی با آرژانتین تفاوت دارد. ایران در دهه ۹۰ تحت فشار جنگ نابرابری قرار داشت، جنگی که نیاز به توضیح و واکاوی عمیق‌تری دارد. اگر بخواهیم وضعیت دهه ۹۰ را بررسی کنیم، باید به دوران قبل از آن، به‌ویژه دوران پس از جنگ تحمیلی، نگاهی بیندازیم. پس از پایان جنگ، دوره‌ای تحت عنوان “دوران سازندگی” آغاز شد که در این دوران زیرساخت‌های بسیار مهمی در کشور ایجاد شد و تلاش‌های بسیاری برای بهبود شرایط اقتصادی صورت گرفت.
